FODMAP Diyeti Nedir?

FODMAP; fermente edilebilir oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polyollerin baş harflerinden oluşan bir terimdir. FODMAP grubu karbonhidratların gastrointestinal hastalıkların semptomlarını etkilediği ve arttırabildiği belirtilmektedir. Bu belirtilerin önlenebilmesi için beslenme programındaki FODMAP’lı besinlerin azaltılması gerektiği bilinmektedir.

Düşük FODMAP diyeti genellikle bireylerdeki fonksiyonel gastrointestinal semptomları en aza indirmeye yarayan bir diyettir. Bu diyette, fermente edilebilir kısa zincirli karbonhidratlar en aza indirilmiş şekilde bulunmaktadır. Bu besinlerin tamamen diyetten çıkarılması yerine besinler gastrointestinal semptomların kontrol altına alınabilidiği duruma kadar azaltılmaktadır. DÜŞÜK FODMAP DİYETİ; buğday, bazı sebze ve meyveler, laktoz içeren süt ve süt ürünleri, soğangiller, fasulyeler, sorbitol ve bazı tatlandırıcılardan kısıtlı bir diyettir.

➢ FODMAP DİYETİNİN İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU HASTALIĞIYLA İLİŞKİSİ

→ İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS)
İrritabl bağırsak sendromu (İBS), aralıklı karın ağrısı, değişen bağırsak alışkanlıkları ve abdominal şişkinliklerle karakterize yaygın görülen kronik gastrointestinal bozukluktur. İBS, genellikle genç yaşta teşhis edilen ve kadınlarda daha çok görülen bir rahatsızlıktır. İBS hastası olan bireylerde genellikle şikayetleri arttırıcı besinler diyetten çıkarılmaktadır.
İBS hastalarına yapılan diyet önerilerinde genellikle düzenli öğün tüketiminin sağlanması, bol yağlı, kafeinli, gaz yapabilen yiyeceklerin ve karbonatlı içecek tüketiminin azaltılması şeklinde yapılmaktadır. Konstipasyonlu İBS hastalarında çoğu zaman lif takviyeleri dışkının geçişini hızlandıracağından dolayı önerilmektedir.
İBS hastalarında etkili bir tedavi olarak düşük FODMAP diyeti uygulanmaktadır. Uygulanan bu diyete dair hastalarda gastroinestinal semptomları kontrol altına aldığına dair çeşitli kanıtlar bulunmaktadır. Yapılan bazı çalışmalarda, düşük FODMAP diyeti İBS’li hastaların semptomlarında iyileşme görüldüğünü belirtmektedir.

➔İrritabl bağırsak sendromu hastalığında früktozun, sorbitolün ve polyollerin düşük molekül ağırlıklarında olması ve lümende su tutmalarından solayı diyareye sebep olabilmektedir. Sorbitol ve mannitolün İBS’li hastalarda sağlıklı bireylere göre daha fazla emilim göstererek gastrointestisnal semptomlarda artışa sebep olabileceğinden dolayı bu polyollerin İBS’li hastalarda kısıtlanması gerektiği belirtilmektedir.

Diyetin Uzun Dönemli Olumsuz Etkileri

– Mikrobiyota

Prebiyotikler gastrointestinal sistemin üst bölümlerinde sindirime uğramadan kalın bağırsağa ulaşabilen, florada bulunan bazı bakteri veya bakteri gruplarının aktivitesini uyararak çoğalmalarını sağlayan ve konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyebilen besin maddeleridir. Fermentasyon sonucunda prebiyotiğin cinsine bağlı olarak asetik asit, propiyonik asit ve bütirik asit olmak üzere kısa zincirli yağ asitleri üretilir. Yapılan çeşitli çalışmalar sonucunda düşük FODMAP diyetinin kısa zincirli yağ asitleri oluşumunu azalttığı bulunmuştur.

– Posa Alımı

Düşük FODMAP diyetinde diyetsel kısıtlama ile diyet posa tüketimi azalabilmektedir. Örnek olarak buğday ve ürünlerinin tüketiminin en aza indirilmesi ile posa alımı düşebilmektedir. Diyet lifinin laksatif etkisi göz önünde bulundurulduğunda, konstipasyon (kabızlık) ve uzun vadede kolorektal kanser riski değerlendirilmelidir. Düşük FODMAP diyeti posa alımını azaltabileceği için diyette daha az fermente edilebilecek yüksek lifli yulaf ve pirinç kepeği kullanımı önerilmektedir.

– Besin Ögelerinin Karşılanması

Düşük FODMAP diyetinde kalsiyum, demir, çinko, folat ve diğer B grubu vitaminlerin yeterli alımı açısından dikkatli olmak gerekmektedir. Ek olarak karnabahar, soğan, sarımsak gibi besinlerin diyetten çıkartılması ile flavonoidler, karotonoidler ve C vitamini gibi doğal antioksidan alımı azalabilmektedir.

➢ Sonuç

İrritabl bağırsak sendromu ve diğer gastrointestinal hastalıkların semptomları ile ilgili diyet bileşenleri arasındaki ilişki incelenmektedir ve hasta olan bireylerin oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polioller olmak üzere FODMAP grubu karbonhidrat alımları göz önünde bulundurulmalıdır. FODMAP grubundaki bileşenlerin gastrointestinal sistem üzerine etkisi dikkate alındığında, diyetisyen ve doktorun değerlendirmeleri sonucunda uygulanacak düşük FODMAP diyetinin bazı gastrointestinal semptomları azalttığı ve yararlı etkiler sağladığı bilinmektedir.

Stj.Dyt. Ceyda Selek & Diyetisyen Hilal Yaman

MK Psikoloji ve Diyet Kliniği Isparta

Mk Psikoloji ve Diyet Kliniği ‘nin diğer yazılarını okumak için tıklayın. Konu hakkında daha detaylı bilgi almak için buraya tıklayabilirsiniz.

Konu hakkında bilgilendirme konusunda soru veya görüşleriniz olursa lütfen bizlere iletişim sayfamızdan ulaşın.